Κάταγμα καλείται η μερική ή πλήρης λύση της συνέχειας του οστού. Για να γίνει ένα κάταγμα, πρέπει να επιδράσει πάνω στο οστού σημαντική βία. Το οστό μπορεί να υποστεί ένα απλό ράγισμα (ρωγμώδες κάταγμα), ένα πλήρες κάταγμα με παρεκτόπιση των οστικών τμημάτων, αλλά χωρίς συντριβή, ή ένα πλήρες κάταγμα με παρεκτόπιση και συντριβή των τμημάτων του.
Τύποι καταγματος
Απλό μη παρεκτοπισμένο σταθερό)
- Παρεκτοπισμένο (ασταθές)
- Συντριπτικό
- Ενδαρθρικπό
- Ανοικτό (σύνθετο)
Ανατομική εντόπιση κατάγματος
-
- Κάταγμα άνω άκρου (κλείδα, βρεχιόνιο, αγκώνας, κερκίδα, ωλένη, μετακάρπια)
- Κάταγμα σπονδυλικής στήλης
- Κάταγμα κάτω άκρου (ισχίο, μηριαίο, γόνατο, κνήμη, μετατάρσια)
Πώς προκαλείται ένα κάταγμα;
- Τραύμα λόγω πτώσης, τροχαίου, βίας ή αθλητικής κάκωσης
- Οστεοπόρωση
- Υπερχρήση ή επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα (κατάγματα κοπώσεως)
- Μεταβολικά νοσήματα
- Γενετικά νοσήματα (ατελής οστεογένεση)
Ποια είναι τα συμπτώματα ενός κατάγματος;
- Πόνος
- Οίδημα
- Παραμόρφωση
- Αδυναμία φόρτισης ή χρήσης του τραυματισμένου άκρου
Ποιες μπορεί να είναι οι επιπλοκές ενός κατάγματος;
- Ψευδάρθρωση (αποτυχία πώρωσης)
- Πώρωση σε πλημμελή θέση
- Λοίμωξη
- Δυσκαμψία άρθρωσης
- Φλεβική θρομβωση
Διάγνωση
Απαιτείται λεπτομερές ιστορικό και κλινική εξέταση και ακτινολογικός έλεγχος για την επιβεβαίωση του κατάγματος. Συχνά απαιτείται αξονική τομογραφία τόσο για τη διάγνωση όσο και για το προεγχειρητικό έλεγχο, ή σε ειδικές περιπτώσεις μαγνητική τομογραφία.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση κάθε κατάγματος εξαρτάται από το είδος και το τύπο του κατάγματος, την εντόπιση του, την ηλικία του ασθενούς και τη γενική κατάσταση της υγείας του.
Βασικοί στόχοι αντιμετώπισης
-
- Ανατομική ανάταξη του κατάγματος
- Σταθεροποίηση κατάγματος ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι σχετικές επιπλοκές
- Αντιμετωπιση πιθανών επιπλοκών
- Γρήγορη και ασφαλής κινητοποίηση του ασθενούς
- Εξασφάλιση βιολογικών και εμβιομηχανικών προϋποθέσεων για τη πώρωση του κατάγματος
Μέθοδοι αντιμετώπισης
- Ακινητοποίηση με νάρθηκα ή γύψο
- Κλειστή ανάταξη
- Εξωτερική οστεοσυνθεση
- Ανοικτή ανάταξη κι εσωτερική οστεοσυνθεση με ειδικές πλάκες και βίδες ή ενδομυελικό ήλο
Από τι επηρεάζεται η πώρωση ενός κατάγματος;
Η πώρωση ενός κατάγματος αποτελεί την πιο εξελιγμένη μορφή επουλωτικής διεργασίας στον οργανισμό, γιατί αποκαθιστά τη λύση της συνέχειας ενός οστού με οστικό ιστό που ομοιάζει με τον φυσιολογικό και όχι με ιστό κατώτερης ποιότητας. Επηρεάζεται από τοπικούς και γενικούς παράγοντες.
Στους τοπικούς περιλαμβάνονται: α) η εντόπιση του κατάγματος – η πώρωση γίνεται ταχύτερα σε κατάγματα πλησιέστερα στα άκρα των οστών, β) η μορφή του κατάγματος, γ) η σύσταση του οστού, δ) η καταστροφή των μαλακών μορίων.
Στους γενικούς περιλαμβάνονται: α) η ηλικία, β) η γενική κατάσταση του οργανισμού και ο τρόπος ζωής, γ) οι παθήσεις των ενδοκρινών αδένων.
Αποκατάσταση
Τα κατάγματα απαιτούν αρκετές εβδομάδες για τη πλήρη κλινική και λειτουργική τους αποκατάσταση, ανάλογα με το τύπο και την εντόπιση του κατάγματος, το τρόπο αντιμετώπισης, την ηλικία και τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς. Φυσιοθεραπειας συνήθως είναι απαραίτητες. Οι ασθενείς παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα κλινικά και ακτινολογικά από τον ιατρό τους, ο οποίος συντονίζει και καθοδηγεί τη πορεία της επιστροφής στις καθημερινές τους δραστηριότητες.